- Κανάριοι νήσοι
- (Islas Canarias). Νησιωτικό σύμπλεγμα (7.447 τ. χλμ. 1.694.477 κάτ. το 2001) της Ισπανίας στον Ατλαντικό ωκεανό, σε μικρή απόσταση από τις βορειοδυτικές ακτές της Αφρικής. Το σύμπλεγμα απαρτίζεται από επτά κύρια νησιά και αρκετά μικρότερα και αποτελεί τμήμα του ισπανικού μητροπολιτικού εδάφους.
Oι Κ.ν. ήταν γνωστά κατά την αρχαιότητα με το όνομα Νησιά των Μακάρων, παρέμειναν όμως άγνωστα κατά τον Μεσαίωνα για να επανανακαλυφθούν τον 13o-14o αι. Υπήρξαν διαδοχικά στόχος ιταλικών, πορτογαλικών και γαλλικών αποστολών, τελικά όμως κατελήφθησαν από τους Ισπανούς, που εγκαταστάθηκαν και επιβλήθηκαν στους γηγενείς Γκουάντσους.
Μορφολογικά οι Κ.ν. αποτελούν κορυφές που αναδύθηκαν από τις διακλαδώσεις της οροσειράς του Μεγάλου Άτλαντα του Μαρόκου. Εκτός από τα δύο ανατολικά νησιά Λανθαρότε και Φουερτεβεντούρα, που είναι χαμηλά και επίπεδα, τα υπόλοιπα είναι ορεινά και χαρακτηρίζονται από επιβλητικά ηφαιστειακά συστήματα, με υψηλότερη κορυφή το νεκρό ηφαίστειο Πίκο ντε Τέιντε (στην Τενερίφη) που φτάνει τα 3.710 μ. Από άποψη κλίματος το αρχιπέλαγος διαιρείται σε δύο ζώνες: την ανατολική, η οποία περιλαμβάνει τα άγονα και ερημικά νησιά Λανθαρότε και Φουερτεβεντούρα, που μοιάζουν περισσότερο με τη Σαχάρα παρά με την περιοχή του Άτλαντα, και τη δυτική, που περιλαμβάνει τα υπόλοιπα πέντε νησιά (Λα Πάλμα, Φιέρο, Γκομέρα, Τενερίφη και Γκραν Κανάρια) με εύκρατο μεσογειακό κλίμα. Οι βροχοπτώσεις, όμως, είναι λιγοστές σε όλο το σύμπλεγμα (μέσος όρος 300 χιλιοστά), ενώ η αυτοφυής βλάστηση (φοινικιά των Καναρίων, ευφορβία, έλατο και μεσογειακοί θάμνοι) είναι μάλλον αραιή.
Οι κυριότερες πόλεις είναι η Λας Πάλμας στη Γκραν Κανάρια, παραθεριστικό κέντρο διεθνούς φήμης με διάφορα μνημεία (ο καθεδρικός ναός της Αγίας Άννας, το επισκοπικό μέγαρο του 15ου αι., μερικά μουσεία με πλούσιες καλλιτεχνικές και εθνογραφικές συλλογές) και η Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε, στην Τενερίφε βιομηχανικό κέντρο με σημαντικό διυλιστήριο πετρελαίου και ζωηρό εξαγωγικό εμπόριο εγχώριων προϊόντων. Μεταξύ των άλλων κέντρων, που είναι κυρίως μεγάλοι αγροτικοί συνοικισμοί και λουτροπόλεις, συγκαταλέγονται οι πόλεις Λα Λαγκούνα, έδρα πανεπιστημίου, Λα Οροτάβα και Πουέρτο ντε λα Κρουθ στην Τενερίφη· Τέλντε, Αρούκας και Γκάλνταρ στην Γκραν Κανάρια· Σάντα Κρουθ ντε Λα Πάλμα στη Λα Πάλμα· Σαν Σεμπαστιάν στη Φιέρο· Πουέρτο ντελ Ροσάριο στη Φουερτεβεντούρα· Αρεθίφε στη Λανθαρότε.
Κύρια πηγή της οικονομίας είναι η γεωργία που έχει καλές αποδόσεις, αλλά σε διάφορες περιοχές έχει ανάγκη από κατάλληλα αρδευτικά έργα. Το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν είναι η μπανάνα, που ευδοκιμεί σε υψόμετρο μέχρι 600 μ. Ευδοκιμούν επίσης τα δημητριακά (καλαμπόκι, σιτάρι, κριθάρι), τα εσπεριδοειδή, η ντομάτα, ο καπνός και το αμπέλι. Σημαντική είναι και η αλιεία (σαρδέλα, τόνος, μαλάκια, οστρακόδερμα). Η βιομηχανία κυμαίνεται σε πολύ μέτρια επίπεδα –με εξαίρεση το διυλιστήριο της Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε– ενώ ο τουρισμός, που ευνοείται από το κλίμα, βρίσκεται σε συνεχή ανάπτυξη.
Η ευνοϊκή γεωγραφική θέση του αρχιπελάγους εξηγεί τη σπουδαιότητα που απέκτησαν oι Κ.ν. ως σταθμός θαλάσσιων και αεροπορικών επικοινωνιών, καθώς και τηλεπικοινωνιών για τη βορειοδυτική Αφρική και τη Νότια Αμερική. Βλ. και λ. Ισπανία.
Το Πίκο ντε Τέιντε, ανενεργό ηφαίστειο στο νησί της Τενερίφης, αποτελεί την ψηλότερη κορυφή του νησιωτικού συμπλέγματος των Καναρίων νήσων (3.710 μ.).
Δορυφορική φωτογραφία της Τενερίφης, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Καναρίων νήσων (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov).
Στιγμιότυπο από το καρναβάλι του Λας Πάλμας στο νησί Γκραν Κανάρια (φωτ. ΑΠΕ).
Άποψη της Σάντα Κρουζ, πρωτεύουσας της Τενερίφης, που αποτελεί το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους των Καναρίων.
Dictionary of Greek. 2013.